Preventie en vitaliteit lijken het nieuwe goud van deze tijd! Immers preventie en vitaliteit hebben een prominente plek op bijna alle HR- en directietafels gekregen en zijn thema’s die in de samenleving bijzonder actueel zijn. De preventie- en vitaliteitsprogramma’s inclusief subsidies vliegen ons om de oren. Maar is het daadwerkelijk zo, zijn deze thema’s het nieuwe goud, en hoe staan ze in relatie tot conflicthantering en conflictoplossing?
Wat is preventie en vitaliteit en hoe zijn ze met elkaar verbonden?
De betekenis van preventie is ‘het gericht nemen van maatregelen en/of het doelbewust in acht nemen daarvan om ervoor te zorgen dat iets onaangenaams niet gebeurt; samenvattend, het gericht en doelbewust proberen iets onaangenaams te voorkomen’.
De betekenis van vitaliteit is ‘de gezonde geestelijke en lichamelijke gesteldheid van iemand die leidt tot energie om te leven, waarbij beide factoren in balans zijn. Vitaliteit wordt vaak ook levenslust of veerkracht genoemd’.

En zeg eerlijk, is dat ook niet datgene wat wij allemaal graag zouden willen, maar wat lang niet altijd de realiteit van ons bestaan is? Juist in deze tijd waarin veel mensen vastlopen op psychosociaal vlak, velen overprikkeld en gestrest zijn door het altijd aanstaan en bereikbaar zijn, door de grote invloed van sociale media. Juist in deze tijd is het verlangen immens groot naar die levenslust en veerkracht en het voorkomen van onaangename situaties en conflicten.
Maar hoe kunnen we dan dichterbij dat verlangen komen, bij die levenslust en veerkracht, bij het voorkomen van onaangename situaties en conflicten? Daarvoor moeten we inzoomen op de verbinding tussen preventie en vitaliteit en op de relatie tussen preventie en vitaliteit én conflictoplossing.
De verbinding tussen preventie en vitaliteit. Preventie is een begrip dat in vele vakgebieden wordt ingezet. In deze blog wil ik mij beperken tot preventie gerelateerd aan de mens in de organisatie. We zagen dat preventie betekent het gericht voorkomen van iets onaangenaams. Aangaande de mens in de organisatie kun je bij onaangename situaties op het werk denken aan verzuim, disfunctioneren, moeizame samenwerking, spanningen, pesten, ongewenst gedrag en conflicten in alle lagen van een organisatie.
Achter deze onaangename situaties gaan omstandigheden, gevoelens en gedachten schuil, zoals verschillen in belangen, veranderingen, persoonlijkheid, persoonlijke omstandigheden en ervaringen van de mens achter de functie of rol, immers iedereen neemt zichzelf mee in zijn of haar werk. En om deze onaangename situaties te verminderen of te voorkomen, voor zover dit mogelijk is, kunnen preventieve maatregelen genomen worden. Maatregelen zoals het stimuleren, creëren en bevorderen van goede arbeidsomstandigheden, goede samenwerking, prettige en veilige werkomgeving en werksfeer. Maar waarin vinden deze maatregelen houvast?
Dan komen we uit bij vitaliteit.
Vitaliteit in het licht van de werkomgeving is veel meer dan de gezonde fruithap en de sportschool. Vitaliteit heeft alles te maken met de balans tussen geestelijk en lichamelijk welbevinden, met persoonlijk welzijn, flexibiliteit van geest en veerkracht, met een verantwoorde leefstijl, maar ook met veiligheid en vertrouwen. En laten dat nu juist de onmisbare pijlers zijn voor een goede werking van preventieve maatregelen. Want daar waar flexibiliteit van geest, veerkracht, welbevinden en gezond vertrouwen is, daar is ook bereidheid, vermogen en kracht om gericht te werken aan het stimuleren van goede arbeidsomstandigheden, het gericht bevorderen van een goede samenwerking, het gericht creëren van een prettige en veilige werkomgeving en werksfeer.
Vitaliteit legt het fundament in de vorm van bereidheid en innerlijke motivatie voor het werken aan preventie. En innerlijk gedreven preventie leidt weer tot meer vitaliteit, tot meer welzijn en welbevinden van de mensen in de organisatie. Preventie én vitaliteit zijn dus nauw met elkaar verweven en vinden een wisselwerking in elkaar. Ze versterken elkaar en hebben elkaar nodig om effectief te kunnen zijn. De relatie tussen preventie, vitaliteit én conflictoplossing. Als arbeidsmediator ervaar ik dagelijks de verwevenheid tussen preventie en vitaliteit én conflicthantering- en oplossing. Conflicten worden gevormd door mensen en vinden hun oorsprong en oorzaak in onoverbrugbare verschillen in belangen, meningen en inzichten in combinatie met persoonlijkheid, karakter, welbevinden, veerkracht en ervaringen.
Conflicten zijn dus verweven met de mens en kunnen vervelend, moeilijk, zelfs vernietigend zijn, maar kunnen ook leiden tot nieuwe wegen. Conflicten kunnen naast de negatieve betekenis en impact ook positieve waarde in zich dragen.
Als arbeidsmediator zie ik die positieve waarde terug in vitale organisaties. En met vitale organisaties bedoel ik organisaties waarin de mens achter de functie of rol wordt gezien, gekend en waarde heeft en krijgt. Organisaties waar oog en aandacht is voor preventie en vitaliteit vanuit een oprechte intrinsieke motivatie en niet enkel en alleen vanwege de aantrekkelijke subsidie voor de veelvuldig aangeboden preventie- en vitaliteitsprogramma’s, die overigens van grote waarde kunnen zijn en tot verandering kunnen leiden. Met het bovenstaande wil ik echter niet zeggen dat er in deze vitale organisaties geen conflicten ontstaan. Zoals ik al zei, conflicten horen bij de mens, en deze komen dus ook voor in organisaties met oog en aandacht voor de mens. Het verschil zit ‘m daarin dat in vitale organisaties de positieve waarde van een conflict ruimte krijgt. In vitale organisaties komen conflicten eerder naar de oppervlakte, worden ze eerder gezien en wordt daar actief op gereageerd, waardoor een conflict een keerpunt kan worden dat naar een nieuwe of andere manier van samenwerken, of naar een nieuwe werk- of organisatiestructuur kan leiden. Conflicten worden in vitale organisaties omgebogen tot bezinningsmomenten en keerpunten. Het zijn organisaties die zich bewust zijn van de impact en het effect van ruis op de lijn, van verstoorde arbeidsrelaties en wat dit voor mensen én de organisatie betekent. En zij zijn daardoor bereid om serieus werk te maken van het hanteren én oplossen van conflicten. Preventie en vitaliteit, zijn ze echt goud waard? En dan is de vraag waarmee ik deze blog opende niet zo moeilijk meer om te beantwoorden. Preventie en vitaliteit zijn goud waard als ze vanuit een intrinsieke gedrevenheid plek krijgen in een organisatie. Want daardoor veranderen organisaties in vitale organisaties en kunnen preventie en vitaliteit conflicten ombuigen tot positieve bezinningsmomenten en keerpunten en worden ze het ‘goud’ waarmee iedere betrokkene verder kan.